top of page
Plan de travail 1-8.png

DI TALLIT N KUṚUNA, TAKUFḌA S DDIN D IPATṚUNEN

Deg udlis yura K.Maṛks(K.Marx) "Taskata talmant" yettwali afares n tektiwin yeqqen ɣer twetlin tingawiyin u taserkemt yeṭfen gar ifassen-is adabu d wallalen n ufares d tina id yeṭfen daɣen afares aggag.


Deg tmuɣli n K.Maṛks(K.Marx) d F.Ingels(F.Engels) n ungawi amazran ayen akk iḍerrun yeccu-d ɣer wassaɣen n tmetti d wid n tserkam gar-asent. Tamuɣli-a telḥeq aṭas azal i tdamsa imi taslulit n wumdan yesɛa assaɣ d twetlin timazrayin : tamguri , tafellaḥt d wassaɣen gar tserkam.


Adabu aburjwa asardasi n Lezzayer d win yeẓgen tamurt. Isenfaren imeqqṛanen d wid yeččan aṭas i texṛit n uwanek am ubrid ameqqran Asamar-Amalu yeččan ar tagara n 2015 azal n 14 imelyaren idularen xas ma di tazwara nnan-d ur yettɛeddi ara 07 imelyaeen idularen. Tikkebbaniyin n uzayez d tid yeɣlin u nzat. Tafna n uslig tufa iman-is zdat n tayet i as-d yefka uwanek d rrxa n yiɣil uxeddim.


Tadawsa d tin ur nufi ara iman-is di tmurt : leɣla n isufar(dwayat), tarwla n imejjayen ar tmura n lberrani, lixṣaṣ n wallalen deg sbitarat, atg.


Asmi ara d-fɣen imejjayen naɣ inelmaden ad sutren izerfan-nsen d adebbuz d tmațrakin n temsulta id- yettuɣalen deg tfekkiwin-nsen. Imḍebren izzayriyen ma ara uḍnen sɛan anda ttarran deg tmura timeqqranin ma d aɣṛef yesɛa sbițarat n lḥif.


Leǧwameɛ d yiɣebazen n ddin d wid mi sɛan tadrimt. Di yal taddart ,di yal azniq deg temdint n temdinin n tmurt ssulin-d lǧameɛ , tadrimt i yiḍes tella. Amedya d lǧameɛ n Lezzayer ameqqran id- yeqqamen 02 imelyaren n idularen. Ɣas ma almad baṭel deg Lezzayer maca aqcic ur d-yegmir deg ahilen n tneɣlaft n uselmed ḥaca ilem. Aɣerbaz azzayri yesderɣil ur d-yettheyi iqeddacen n tsihrant, wid kan yeqqaren: ih.


Tamurt n Lezzayer tegr-d ifassen-is d ilmawen zdat n tezɣent tagraɣlant , tadawsant neɣ tadamsant. Anfafad n Kuṛuna (Corona) d win id-ikecmen tamurt , ssuma lpițrul , ureɣ aberkan, id-yessekcamen nnig 90% n tedrimt n tmurt d tin id- yudren almi d 20$ deg ssuq agreɣlan.


Zdat n twaɣit-a , adabu azzayri ulac tifrat d-yufa : sbițarat čurren d imuḍan , allalen n uqareɛ d useḥbiber ɣef unfafad-a ulac. Adabu azzayeri yessawl-d i yezzayriyen i twizi akked d tallelt i wejmaɛ n tedrimt i umager n teswiɛt-a yuɛren.


Si tama nniḍen iger irebbi i ddin u yeseqdec ara deg yiswi ad yesettu i yemdanen lixṣaṣ n tawilat. Aneɣlaf n ddin azzayri d win yerzan ar sbițar n Leblida u yeẓẓul dina zdat n imejjayen.Taneɣlaft n lecɣal n ddin d tin daɣen id- yessawlen ad sarḥen i ssut n leqṛan deg leǧwameɛ n tmurt akken ma llan, azgen n tamert yal ass ar ṭhur. Ipatrunen d wid daɣen id- yegren ticet-nsen amzun d wid yesɛan tasa ḥninen u d- wid yebɣan ayen yelhan i yemdanen. Kra nnan-d ad nnaɣ timacinin i sbiṭarat i kra niḍḍen farqen taggella am: smid i yemdanen.


Aɣref azzayri ur yeḥwaǧ daɛwa n lxir, ur yeḥwaǧ taẓallit neɣ tunṭict n tuttra. Aɣref azzayri yebɣa ad yesfeḍ aɣebbar n ddin yesderɣlen annis , ad yeḥbes ipatrun id-yufan deg tezɣent-a ad rnun ad snernin aḥric n wuslig di tmurt.


Maṛks yemmeslay-d ɣef krad n talɣiwin n tkufḍa :taskatant( tadyulujit) ,tasɣant( tadyanit ) u tadamsant. Assa, aql-aɣ zdat n udabu yebɣan ad yerkeḍ aɣref n yixeddamen d wid yenḥafen. Ilaq ad nfiq , dinn d aɣebbar s allen, akken i as- yenna Maṛks deg tebrat yura i ukamarad Burnham di yennayer 1848: "Asɣan (ddin), ssarameɣ ad tiliḍ yid-i, yettwexxiṛ amdan ɣef tmussni n tillawt gher tmusni n uferriɣ, ɣef umennuɣ n tudert igerzzen gher usirem n tkarkas deg tudert n wakkin. Asaɣan d aɛefyun n weɣref. Win yettun ad yennaɣ mgal asaɣan ur yuklal ara ad yeddem isem n ugrawliw."


Deg tudert ur yelli ara upatrun yelhan, tudert yelhan ad tt- naf asmi ɣlint tserkam, asmi ad teṭṭef tserkemt n yixeddamen , d icumuren d yelmeẓiyyen adabu. Maṛks yettwali ammenuɣ n tserkam d amutur n umezruy acku deg tmestala n Maṛks amdan d afares n umezruy d umennuɣ mgal taserkemt taburjwat amdan yezmer ad yeffeɣ ar tmetti n wemtawi. I wid yenwan ngen, amennuɣ-nneɣ ad ikemmel seld tallit-a n wekkbal d tɣimit deg yexxamen. Seld taswiɛt-a, ad neččar ibardan , ansuɣ i tnemla tagrawlant. Iswi-nneɣ d timetti n umtawi gar yemdanen, d aseɣḍel n wallalen n tkufḍa. Ad tidir tegrawla. Aɛmeṛ Benḥemmuc(Amar Benhamouche)


- tasuqilt ( traduction):

1-tiwetlin tingawiyin( conditions matérielles) 2-afares aggag( la production intellectuelle ). 3- angawi amazran( matérialisme historique 4-tiwetlin timazrayin( conditions historiques) 5-tamguri (industrie) 6-talɣiwin n tkufḍa( formes d aliénation) 07: tamestala n Maṛks( dialectique de marx )

 
 
 

Posts récents

Voir tout

Comments


bottom of page